Sezam - rodzaje, właściwości i zastosowanie. Nasiona i olej sezamowy

Sezam znamy wszyscy ale nie zawsze jesteśmy świadomi tego, jaką moc kryją te niewielkie ziarenka. Z sezamu pozyskuje się cenny olej sezamowy i zarówno on, jak i ziarna posiadają wiele właściwości leczniczych. Sprawia to, że są coraz popularniejszym surowcem zielarskim. Poza tym, wykorzystywane są oczywiście w kuchni oraz kosmetyce.

Sezam i olej sezamowy

Sezam zdobywał popularność w Azji, a dokładniej na terenie Indii, gdzie już w starożytności uważany był za ceniony surowiec medycyny naturalnej. Z Indii jego sława przeniosła go w inne rejony świata, trafił między innymi do innych części Azji, w tym na Bliski Wschód, do Afryki oraz Europy. Co ciekawe, jest to jedna z najwcześniej uprawianych roślin oleistych. Obecnie sezam popularny jest także w naszym kraju, używa się go w kuchni, jest składnikiem wielu kosmetyków, a olej sezamowy, pozyskiwany z nasion, stanowi cenny surowiec zielarski. Pozostałe po tym procesie nasiona wykorzystywane są ponownie, produkuje się z nich bowiem paszę dla zwierząt.

Gatunki sezamu

Istnieje kilka gatunków sezamu, z których najbardziej popularnymi odmianami są sezam czarny i biały. Sezam czarny jest słodki, intensywny w smaku, odznaczą się wysoką zawartością białka. Z kolei sezam biały jest łagodniejszy, nieco orzechowy. Ma on o wiele więcej żelaza i to z jego ziaren tłoczy się olej sezamowy. Poza tym, znane są jeszcze sezam czerwony i brązowy.

Sezam biały

Sezam czarny

Właściwości zdrowotne sezamu

Ziarna sezamu służą do wytwarzania oleju sezamowego, który stanowi źródło przeciwutleniaczy, które stanowią naturalną obronę przed zachowaniem na nowotwór. Szereg badań potwierdza, że hamują rozrost komórek nowotworowych oraz zapobiegają zachorowaniu na nowotwory skóry, w tym czerniaka, raka piersi, prostaty oraz białaczkę. Sezam oraz olej sezamowy są bogate w fitosterole, czyli sterole pochodzenia roślinnego. Ich zadaniem jest obniżanie poziomu złego cholesterolu, przez co zapobiega miażdżycy. Ponadto, fitosterole skutecznie zapobiegają nadciśnieniu oraz innym chorobom układu krążenia. Jedną z najistotniejszych właściwości sezamu jest jego pozytywne działanie na układ kostny. Wszystko za sprawą dużej zawartości wapnia, który to buduje nasze kości i zęby. Sezam zapobiega również powstawaniu kamienia nazębnego, przynosi ulgę w stanach zapalnych jamy ustnej. Poza tym, zawarty w nim wapń jest istotnym składnikiem, warunkującym prawidłowe funkcjonowanie serca, bierze bowiem udział w przepływie krwi. Co ciekawe, 100 gramów sezamu zawiera ponad trzykrotnie więcej wapnia niż szklanka mleka.

Z kolei olej sezamowy znajduje zastosowanie w leczeniu dolegliwości ze strony układu pokarmowego. Doskonale niweluje uporczywe zaparcia, poprawia trawienie oraz przyspiesza metabolizm. Sezam jest skarbnicą zdrowego białka roślinnego, jest szczególnie ceniony w kuchni wegetariańskiej. Czarny sezam stanowi źródło żelaza, przez co jest polecany w zapobieganiu oraz leczeniu anemii. Nasiona sezamu wykazują działanie przeciwbólowe, łagodzą ból stawów, mają właściwości przeciwzapalne. Sezam wykazuje też pozytywne działanie na układ nerwowy; skutecznie łagodzi stres i jego nieprzyjemne skutki, pozwala się uspokoić, zrelaksować, zregenerować siły. Zawarta w nim tiamina ma własności uspokajające. Z kolei tryptofan jest istotnym składnikiem w produkcji serotoniny, zwanej hormonem szczęścia. Sezam polecani jest kobietom w okresie menopauzy, ponieważ łagodzi przykre dolegliwości, związane z okresem pokwitania, w tym zmiany nastroju wynikające ze zmian hormonalnych. Nasiona sezamu chronią oczy i wzrok, przynoszą ulgę zmęczonym oczom, zapobiegają ich wysuszaniu, działają podobnie jak dostępne w aptekach tak zwane sztuczne łzy. Ich działanie obejmuje również odtruwanie organizmu, w tym wątroby, np. po zatruciu alkoholowym.

Sezam w kuchni

Ziarna sezamu są często stosowane w kuchni. Można je spożywać na surowo lub delikatnie uprażone. Prażmy je przez około 15 minut w piekarniku nagrzanym do maksymalnie 180 stopni. Można je jeść jako przekąskę lub dodawać do sałatki czy zapiekanki makaronowej lub warzywnej. Wiele osób dodaje sezam do panierki do kotletów: gotowe danie jest bardziej chrupiące i wyraziste w smaku. Doskonale smakuje, np. pierś kurczaka smażona w panierce z sezamu: ziarna idealnie podkreślają delikatny smak drobiu. Sezam jest również składnikiem wielu gotowych produktów, w tym oczywiście lubianych sezamków oraz paluszków. Dodawany jest również do chałwy oraz wyrobów piekarniczych. Możemy go tez dodawać do produktów własnego wyrobu, w tym ciasta do pieczenia chleba czy słodkich bułeczek. Sezam otrzymamy w sklepach w postaci łuskanej i niełuskanej, pamiętajmy o różnicy w przechowywaniu. Sezam łuskany przechowujemy w warunkach chłodniczych - w lodówce lub nawet zamrażarce, co zapobiegnie jełczeniu ziaren. Z kolei sezam niełuskany przechowujemy w dokładnie zamkniętych pojemnikach w ciemnym miejscu ale niekoniecznie chłodnym. Sezam możemy mielić, robić z niego pastę sezamową lub używać w kuchni olej sezamowy. Zmieszanie go z używanym na co dzień olejem sprawi, że będzie on bardziej trwały.

Zastosowanie sezamu w kosmetyce

Ze względu na swoje właściwości, sezam znajduje zastosowanie również w kosmetyce. Olej sezamowy jest składnikiem wielu gotowych preparatów, w tym kremów czy balsamów do skóry suchej oraz dojrzałej. Olej sezamowy bowiem doskonale nawilża oraz spowalnia procesy starzenia się skóry. Jest rewelacyjnym olejkiem do masażu: można go stosować samodzielnie lub dodawać do gotowych produktów. Szybko się wchłania, pozostawiając skórę dobrze nawilżoną i gładką w dotyku. Sezam wykorzystuje się w produkcji mydeł, a olejek eteryczny: w produkcji perfum i wód toaletowych. Sezam działa również łagodząco na skórę, skutecznie łagodzi oparzenia termiczne i słoneczne, wspomaga oczyszczanie cery, jest zalecany do pielęgnowania delikatnej skóry niemowląt i małych dzieci. Warto stosować go również na włosy: wzmacnia je, zapobiega rozdwajaniu, sprawia, że łatwiej się rozczesują i układają. Ponadto, stymuluje porost włosów, delikatnie je przyciemnia.