Bakłażan, nazywany też często psianką podłużną czy oberżyną, jest rośliną pochodzącą z Indii. Od tysiącleci jest uprawiany w Chinach. Do Europy przywieźli go Maurowie. Początkowo był popularny wyłącznie w Hiszpanii, ale z biegiem czasu zaskarbił sobie sympatię mieszkańców całego kontynentu.
Ciekawostką jest jednak, że uważano go za roślinę trującą. Według wierzeń, bakłażan wywoływał napady histerii u osób, które go spożywały. Szybko jednak udowodniono, że ludowe przesądy nie mają nic wspólnego z prawdą. Dzięki temu bakłażan zaczął gościć na królewskich stołach. W Polsce oberżyna początkowo stanowiła jedynie dekorację rozmaitych dań i dopiero w XIX wieku zaczęto sporządzać się z niej rozmaite dania.
Bakłażan - owoc czy warzywo?
Od wielu lat trwają spory o to, czy bakłażan jest owocem, czy warzywem. Z botanicznego punktu widzenia bakłażan należy do rodziny psiankowatych - tej samej, z której wywodzą się pomidory, ziemniaki czy tytoń. Chociaż wyglądem i smakiem bardziej przypomina warzywo, tak naprawdę bakłażan jest owocem, a dokładniej - jagodą.
Owoc czy warzywo - ta kwestia nie ma jednak większego znaczenia. Najważniejsze są jego właściwości odżywcze oraz korzystny wpływ na zdrowie. Obniża poziom złego cholesterolu, stymuluje komórki nerwowe, jest niezastąpionym składnikiem diety redukcyjnej. Działa jak afrodyzjak, dlatego potocznie jest nazywany gruszką miłości. Ostanie badania dowodzą również, że może być pomocny w walce z rakiem. Bakłażan to warzywo o wielu obliczach, które najlepiej smakuje jesienią. Dlaczego warto włączyć go do jadłospisu?
Wartości odżywcze bakłażana
Bakłażany są cennym źródłem substancji niezbędnych dla prawidłowego funkcjonowania organizmu. Zawierają wysokie stężenie kwasu askorbinowego oraz witaminy K. Można w nich znaleźć witaminę B6 oraz kwas foliowy, który wspomaga procesy krwiotwórcze, dzięki czemu jest jednym z czynników zapobiegających anemii. Oberżyna dostarcza też wielu soli mineralnych, w tym:
- potasu,
- magnezu,
- miedzi,
- manganu.
Nie brakuje w niej ponadto fitosteroli wpływających na prawidłowy metabolizm oraz błonnika pokarmowego. Warto jednocześnie pamiętać, że bakłażany w 90% składają się z wody. Dzięki temu mają właściwości moczopędne, co sprawia, że są pomocne przy detoksykacji organizmu. Oberżyna od wielu lat słynie też w walorów przeciwzapalnych, co sprawia, że jest zalecana w okresie jesienno-zimowym.
Właściwości prozdrowotne
Bakłażan jest bardzo cennym źródłem antyoksydantów. W jego miąższu można znaleźć związki fenolowe, w tym także popularny kwas chlorogenowy oraz flawonoidy, wśród których największe znaczenie ma nasunin. To silny przeciwutleniacz, który świetnie zwalcza wolne rodniki. Dzięki temu spożywanie bakłażana może okazać się znakomitą kuracją przeciwstarzeniową. Przeciwangiogenne działanie nasuninu powoduje, że hamuje rozrost naczyń krwionośnych w guzach nowotworowych, ograniczając w ten sposób ich wzrost i zapobiegając przerzutom. Warto też wspomnieć o tym, że nasunin chroni błony komórkowe i w ten sposób wpływa korzystnie na pracę wszystkich narządów. Na tym jednak nie koniec właściwości bakłażana. W australijskiej medycynie ludowej stanowi on bazę dla lekarstwa pozwalającego walczyć z nowotworami skóry. Specyfik zawierający wyekstrahowane glikoalkaloidy i glikozydy przenika do głębokich warstw skóry i niszczy komórki rakowe. Nie niszczy przy tym zdrowych tkanek.
Poprawia pamięć i koncentrację
Portugalscy naukowcy dowodzą z kolei, że nasunina korzystnie wpływa na układ nerwowy. Chroni błony komórkowe neuronów przed peroksydacją, która może wpływać niekorzystnie na ich kondycję. Z kolei zawarte w oberżynie antocyjany stymulują przepływ krwi w naczyniach mózgu. W ten sposób znacząco poprawiają pamięć i koncentrację. Mogą też przeciwdziałać wystąpieniu schorzeń wieku podeszłego - demencji czy choroby Alzheimera. Włączenie bakłażana do diety może zapobiegać wahaniom nastrojów, szczególnie u kobiet w okresie menopauzy. Zapobiega też pojawianiu się stanów depresyjnych i lękowych. Wysoka zawartość witamin z grupy B oraz magnezu powoduje, że oberżyna jest też pomocna w walce ze stresem.
Okazuje się przydatny w diecie odchudzającej
Wysoka zawartość błonnika pokarmowego powoduje, że bakłażany wykazują pozytywne działanie nie tylko na układ trawienny. Z jednej strony budują prawidłową mikroflorę w jelitach przez co są polecane przy antybiotykoterapii i stymulują ich perystaltykę, z drugiej, skutecznie ograniczają wchłanianie tłuszczu przez kosmki. Regularne spożywanie oberżyny może więc przeciwdziałać odkładaniu się blaszki miażdżycowej w naczyniach krwionośnych. Niebagatelne znaczenie ma także obecność kwasu chlorogenowego, który zmniejsza poziom złego cholesterolu. Zawarty w oberżynie błonnik zapobiega też nagłym skokom poziomu węglowodanów we krwi, przez co jest zalecany diabetykom. Duża zawartość błonnika, czyni go niskokalorycznym - w 100 gramach produktu kryją się zaledwie 24 kcal. Dzięki temu oberżyna świetnie sprawdza się jako składnik diet redukcyjnych. Pozostawia uczucie sytości i dostarcza do organizmu wielu cennych substancji.
Uprawa bakłażana
Bakłażan w kuchni
Bakłażana rzadko spożywa się na surowo, ze względu na lekko gorzkawy smak, który znika przy obróbce termicznej. Przed przyrządzeniem z niego potraw, należy go obrać ze skóry, umyć i posolić. Solenie nie tylko zmiękcza miąższ oberżyny, ale zmniejsza absorpcję tłuszczu podczas ewentualnego smażenia. Bakłażana można grillować lub dodać do zapiekanek lub dań mięsnych. Świetnie smakuje jako składnik leczo czy wegańskiego gulaszu. Znakomicie komponuje się z pomidorami, cukinią, papryką oraz ziemniakami. Jego smak znakomicie wzbogacają zioła, głównie bazylia, tymianek czy oregano.
Nie można przy tym zapominać, że do krojenia bakłażana należy używać noży ze stali węglowej. Te klasyczne mogą pozostawić na miąższu ciemne przebarwienia i metaliczny posmak. O walorach smakowych warzywa decyduje przede wszystkim jego świeżość. Kupując oberżynę, warto więc przyjrzeć się, czy jej skórka jest błyszcząca, a miąższ twardy i jędrny. Bakłażan nie powinien mieć także przebarwień, które najczęściej świadczą o nieprawidłowym nawożeniu. Po zakupie, można go przechowywać luzem w lodówce, przez okres około 2 tygodni.