Chrzan - właściwości, zastosowanie, przeciwwskazania

ChrzanZe względu na swoje wyjątkowe właściwości chrzan jest nazywany słowiańskim żeń-szeniem. Kiedyś był niezwykle popularny w polskiej kuchni, dziś jest trochę zapomniany.

Chrzan często musiał ustępować miejsca bardziej egzotycznym przyprawom., w tym popularnemu w ostatnich latach, japońskiemu wasabi. Tymczasem jak przekonują dietetycy oraz lekarze, niepozorny korzeń kryje w swoim wnętrzu moc walorów odżywczych i zdrowotnych. Może zatem warto sięgnąć do babcinej apteczki i dać mu jeszcze jedną szansę?

Chrzan, roślina która powraca do łask

Chociaż spoglądając na liście chrzanu trudno w to uwierzyć, roślina ta jest zaliczana do rodziny kapustowatych. Jest to bylina, która wyróżnia się dużą odpornością na niekorzystne warunki środowiska oraz inwazje pasożytów. W stanie dzikim jest spotykany nawet na Grenlandii. Roślina może przeżyć nawet kilkadziesiąt lat. Odradza się z niewielkich fragmentów korzeni, które są jej jadalną częścią. Posiadają ostry smak i intensywny zapach. Z tego względu chrzan jest od wielu lat stosowany jako dodatek do rozmaitych potraw. Warto jednak pamiętać, że najwięcej właściwości zachowuje ten, który spożywamy na surowo.

Walory zdrowotne chrzanu docenili już starożytni Rzymianie oraz Egipcjanie, którzy upatrywali w nim lek na wiele schorzeń. Wielkim miłośnikiem chrzanu był także cesarz Austrii Franciszek Józef, który zalecał dodawanie go do niemal wszystkich potraw mięsnych. Historycy twierdzą, że być może za sprawą rośliny, władca cieszył się doskonałym zdrowiem i dożył ponad 90 lat. Chrzan od bardzo dawna jest znany także w Polsce, gdzie wspomagał leczenie infekcji dróg oddechowych czy pasożytniczych zakażeń układu pokarmowego. Sięgano także jego liście, które wyróżniają się właściwościami konserwującymi. Owinięta w nie żywność - mięso, wędliny, masło czy sery dłużej zachowują świeżość. Odpowiedzialne są za to glikozydy siarkocyjanowe.

Liście chrzanu

Jakie pierwiastki i związki chemiczne zawiera chrzan? Właściwości chrzanu

Wspomniane glikozydy siarkocyjanowe są zawarte w korzeniach chrzanu. To właśnie one powodują ostry, piekący smak. Nadają także roślinie właściwości bakteriobójcze, grzybobójcze oraz wirusobójcze, co pozwala oficjalnie zaliczyć ją do naturalnych leków pomocnych w rozmaitych schorzeniach.

Korzenie chrzanu

Chrzan to również bogactwo składników mineralnych. Można w nim znaleźć między innymi potas, magnes, żelazo, siarkę, wapń, cynk, mangan oraz fosfor. Zawiera witaminy z grupy B, witaminę A oraz witaminę E. Zawartość kwasu askorbinowego w jego korzeniach pięciokrotnie przekracza jego stężenie w cytrynie. W chrzanie nie brakuje także przeciwutleniaczy oraz bioaktywnych związków chemicznych wykazujących działanie antynowotworowe.

Kaloryczność chrzanu

Warto przy tym pamiętać, że chrzan jest niskokaloryczny. W 100 gramach produktu znajduje się niespełna 50 kalorii.

Zastosowanie chrzanu

Oprócz glikozydów siarkocyjanowych, chrzan zawiera takie substancje jak lizozym i alkohol fenyloetylowy. Ich obecność powoduje, że od wielu lat roślina jest uważana za naturalny antybiotyk. Jego właściwości są zbliżone do działania czosnku. Można śmiało stosować go w leczeniu przeziębienia, grypy oraz infekcji górnych dróg oddechowych.

Idealny lek na przeziębienie

Utarty chrzan lub sporządzony z niego syrop wykazuje działanie rozgrzewające i pomaga obniżyć gorączkę, zwalczając jednocześnie bakterie i wirusy odpowiedzialne za pojawienie się choroby. Warto pamiętać także o tym, że związki chemiczne zawarte w korzeniach chrzanu wspomagają rozrzedzanie wydzieliny zalegającej w drogach oddechowych, stymulują ruch wyściełających je rzęsek i tym samym ułatwiają odkrztuszanie. Unoszące się nad startym chrzanem olejki eteryczne pomagają z kolei udrożnić nos i są niezastąpione przy leczeniu infekcji zatok. Co ważne, chrzan zawiera dużą ilość witaminy C, a także minerały wspomagające odporność organizmu.

Okłady z chrzanu pomocne w leczeniu reumatyzmu

Rozgrzewające właściwości chrzanu z pewnością docenią osoby borykające się z reumatoidalnym zapaleniem stawów. Już w ubiegłych stuleciach przygotowywano bowiem okłady z utartego korzenia rośliny, które przykładano w bolące miejsca. Chrzan pobudza krążenie krwi, dzięki czemu pozwala zredukować dolegliwości. Co ważne, łagodzi obrzęki towarzyszące chorobie i przywraca ruchomość stawów. Kompresy wypełnione miazgą chrzanu przynoszą także ulgę w dnie moczanowej czy stanom zapalnym nerwu kulszowego. Z kolei okłady ze świeżych liści rośliny, w medycynie naturalnej są stosowane w celu pozbycia się uporczywych bólów głowy, również tych o charakterze migrenowym.

Chrzan - ostra broń w profilaktyce raka

Na przestrzeni ostatnich lat, naukowcy skrupulatnie przyglądali się korzeniom chrzanu. Prowadzone przez nich badania dowiodły, że roślina wykazuje silne działanie przeciwnowotworowe. Zawarte w nim glukozynolany znacznie zmniejszają ryzyko wystąpienia raka. Regularne spożywanie chrzanu chroni między innymi przed nowotworami pęcherza moczowego, żołądka, płuc oraz przełyku. Co ważne, o stężeniu glukozynolanów w chrzanie decyduje nie tylko jego gatunek, ale średnica korzeni - im mniejsza, tym zawiera więcej powyższej substancji. Nie można zapominać też o tym, że najwięcej związków o działaniu antynowotworowym jest zawartych w świeżym chrzanie. Przechowywanie startego produktu powoduje, że ich ilość zmniejsza się o połowę.

Chrzan w kuracji schorzeń układu pokarmowego i moczowego

Chrzan znakomicie wspomaga pracę przewodu pokarmowego. Może być stosowany w kuracji infekcji bakteryjnych oraz pasożytniczych. Posiada także właściwości grzybobójcze, co powoduje, że zapobiega rozwojowi drożdżycy w jelitach, będącej częstym skutkiem antybiotykoterapii. Pobudza apetyt i pozwala zadbać o zdrowie jamy ustnej. Przeciwdziała bowiem szkorbutowi i paradontozie, a także jest zabójczy dla bytującej w niej bakterii. Sok ze świeżo utartego chrzanu to z kolei doskonały lek wspomagający pracę wątroby i pozwalający na szybką regenerację jej komórek. Jego spożywanie zaleca się także w celach odkwaszenia i odtrucia organizmu z toksyn. Warto pamiętać również o tym, że chrzan stymuluje produkcję żółci. Nie bez powodu jest zatem od wielu lat dodawany do tłustych potraw przygotowywanych na bazie mięs. Obecność przyprawy sprawia, że są lżejsze do strawienia i nie wywołują dolegliwości ze strony wątroby. Amatorzy tłustych potraw powinni także pamiętać o tym, że warzywo świetnie redukuje poziom złego cholesterolu we krwi. Chrzan stosowany w umiarkowanej ilości wspomaga także leczenie chorób układu moczowego. Świetnie sprawdza się w stanach zapalnych nerek oraz pęcherza moczowego.

Chrzan niezbędny w każdej kuchni

Chrzan od wieków znajduje dla siebie miejsce w polskiej kuchni, chociaż w ostatnich latach sięgamy po niego coraz rzadziej. Biorąc pod uwagę wyjątkowe walory zdrowotne jego korzeni, warto dołączyć go do przyrządzanych posiłków. W ubiegłych stuleciach starty chrzan jedzono z chlebem posmarowanym masłem. Można też dodać go do wędlin oraz dań mięsnych. Chrzan jest ponadto obowiązkowym elementem ćwikły. Można dodawać go do zup - w tym także do barszczu białego. Doskonale smakuje zupa przygotowana wyłącznie na bazie chrzanu. Osoby szukające inspiracji śniadaniowych mogą z kolei pokusić się o przygotowanie twarogu z chrzanem oraz rzodkiewką. Aby złagodzić ostry smak rośliny, wystarczy dodać do niej odrobinę jogurtu lub śmietany.

Tarcie chrzanu

Przeciwwskazania do spożywania chrzanu

Bez względu na to, że chrzan jest naturalnym, a więc bezpiecznym lekarstwem, istnieje kilka przeciwwskazań do jego spożywania. Powinny z niego zrezygnować przede wszystkim osoby cierpiące na chorobę wrzodową żołądka oraz dwunastnicy. Ostry chrzan może bowiem dodatkowo podrażniać śluzówkę i wzmagać dolegliwości. Chrzan nie jest także zalecany pacjentom borykającym się ze schorzeniami tarczycy. Nie zaleca się również podawania go dzieciom, które nie skończyły 3 roku życia. Warto pamiętać, że chrzan spożywany w nadmiernej ilości może powodować nudności oraz przekrwienie błon śluzowych. Zdarza się też, że nasila potliwość skóry.

Komentarze