Kalcytonina - rola w organizmie, norma, badanie, niedobór, nadmiar

KalcytoninaKalcytonina to hormon peptydowy syntetyzowany przez tarczycę. Jego główną rolą w organizmie jest regulacja gospodarki wapniowo - fosforanowej. W diagnostyce laboratoryjnej oznaczanie poziomu kalcytoniny wykorzystywane jest przede wszystkim w diagnostyce raka rdzeniastego tarczycy. Kalcytonina łososiowa wykorzystywana jest jako lek w schorzeniach przebiegających z osłabieniem kości.

Rola kalcytoniny w organizmie

Kalcytonina to jeden z hormonów tarczycy. Różni się on jednak od pozostałych hormonów syntetyzowanych przez tarczycę regulowaniem syntezy hormonu. W przypadku trójjodotyroniny T3 i tyroksyny T4 synteza przez tarczycę regulowana jest przez hormon TSH, czyli hormon tyreotropowy wydzielany przez przysadkę mózgową. Natomiast kalcytonina nie podlega takiej regulacji - sygnałem do jej wydzielania przez komórki tarczycy jest wysoki poziom wapnia we krwi. Jeśli stężenie tego pierwiastka we krwi jest niskie, wtedy wydzielanie kalcytoniny zostaje zahamowane.

Podstawowa rolą kalcytoniny we krwi jest regulowanie poziomu wapnia i fosforu. Kalcytonina obniża poziom wapnia we krwi na drodze kilku mechanizmów:

  • ograniczenia wchłaniania wapnia z przewodu pokarmowego,
  • zmniejszenia wchłaniania zwrotnego wapnia i fosforanów w nerkach,
  • hamowaniu resorpcji kości z jednoczesnym pobudzeniem komórek kościotwórczych.

Ponadto kalcytonina może redukować ból, co wynika z jej zdolności do uwalniania endorfin w ośrodkowym układzie nerwowym. Wpływ kalcytoniny na układ trawienny sprowadza się do ograniczenia wydzielania soku żołądkowego i trzustkowego.

Norma stężenia kalcytoniny i badanie poziomu kalcytoniny

Prawidłowy poziom kalcytoniny we krwi zależny jest od wieku i wynosi:

  • do 1 roku życia: 15 - 34 pg/ml,
  • od 2 do 10 roku życia: 6 - 12 pg/ml,
  • od 11 do 15 roku życia: poniżej 6 pg/ml,
  • od 16 do 18 roku życia: poniżej 5 pg/ml.

Norma kalcytoniny u dorosłych to poniżej 7,6 pg/ml u kobiet i poniżej 14,3 pg/ml u mężczyzn.

Badanie kalcytoniny wykonywane jest z próbki krwi żylnej pobranej na czczo. Dodatkowo można wykonać test stymulacji, który polega na oznaczeniu kalcytoniny na czczo, a następnie podaniu pentagastryny stymulującej wydzielanie kalcytoniny. Po podaniu pentagastryny oznacza się poziom kalcytoniny po 2 i 5 minutach.

Nadmiar kalcytoniny w organizmie

Wysoki poziom kalcytoniny we krwi najczęściej występuje w przebiegu raka rdzeniastego tarczycy. Ten rzadko spotykany nowotwór najczęściej występuje rodzinnie i objawia się powiększeniem tarczycy, bolesnością szyjnych węzłów chłonnych czy trudności w połykaniu. Oznaczanie poziomu kalcytoniny to podstawowe badanie pozwalające zdiagnozować ten nowotwór, pomocniczo oznacza się chromograninę A oraz wykonuje badanie USG tarczycy.

Podwyższona kalcytonina może ponadto towarzyszyć:

  • ciąży,
  • przedawkowaniu witaminy D,
  • niewydolności nerek,
  • zapaleniu tarczycy,
  • anemii złośliwej,
  • rakowi piersi czy jajnika.

Zbyt niski poziom kalcytoniny

Kalcytonina poniżej normy nie ma znaczenia klinicznego. Najczęściej kalcytonina poniżej normy towarzyszy menopauzie u kobiet. Za niska kalcytonina towarzyszy także osteoporozie i zbyt wysokiemu poziomowi wapnia we krwi. Także u pacjentów po zabiegu usunięcia tarczycy odnotowywane jest zbyt niskie stężenie kalcytoniny, jednak nie wpływa to negatywnie na stan zdrowia pacjenta.

Kalcytonina jako lek

W przypadku chorób osłabiających kości, takich jak osteoporoza czy choroba Pageta, kalcytonina stosowana jest jako lek wspomagający mineralizację kości. Inne wskazania do stosowania kalcytoniny to długotrwałe unieruchomienie, a także hiperkalcemia w przebiegu nowotworów. W leczeniu stosowana jest kalcytonina łososiowa, która działa analogicznie do ludzkiej. Kalcytonina podawana jest w postaci iniekcji podskórnych lub domięśniowych, a dawkowanie ustalane jest indywidualnie dla każdego pacjenta.

Komentarze