Proso - właściwości, wartości odżywcze, cena, uprawa

Jeszcze do niedawna proso kojarzyło się głownie z ptasim karmnikiem. Wzrastający poziom świadomości żywieniowej sprawił jednak, że dziś to wyjątkowe zboże wraca do łask. Produkty z prosa coraz częściej goszczą na stołach Europejczyków - również Polaków. Wolne od glutenu i bogate w składniki mineralne, są świetnym składnikiem zdrowej diety, pozwalającej na wielu płaszczyznach zadbać o dobrą kondycję organizmu.

Ojczyzną prosa są Chiny. Archeologowie przekonują, że to prastare zboże było tam uprawiane już 12 tysięcy lat temu. To właśnie z niego mieszkańcy Azji Centralnej wytwarzali kasze i mąkę zanim na ich stołach na dobre zagościł ryż. Proso jest rośliną jednoroczną zaliczaną do rodziny traw wiechlinowatych i liczącą blisko 500 odmian rosnących dziko na całym świecie, głównie w strefie międzyzwrotnikowej. W Polsce jest jednak bardzo rzadko spotykane. Najbardziej popularne jest proso zwyczajne, które uprawia się przede wszystkim w Chinach, Japonii, a także w wielu krajach afrykańskich.

Uprawa prosa

Źdźbła prosa dorastają do 1,5 metra długości i są zakończone grubym, odpornym na uszkodzenia kłosem, kryjącym niewielkie ziarna. Ponieważ proso wywodzi się z ciepłych regionów globu, dobrze znosi wysokie temperatury oraz duże nasłonecznienie. Jest też bardzo odporne na suszę. Destrukcyjnie na uprawy działają jednak przymrozki. Proso najlepiej rośnie na żyznych glebach bogatych w próchnicę. W tych warunkach daje największe plony. Bez względu na to, że rolnicy często sięgają po nawozy sztuczne, wraz z rozwojem rolnictwa ekologicznego zabiegi te stosuje się coraz rzadziej, a na sklepowe półki trafiają w pełni bezpieczne produkty.

^{Uprawa prosa}

Właściwości i wartości odżywcze prosa

W Polsce proso jest znane od wieków. Szczególnie dużą popularnością cieszyło się w okresie średniowiecza. Jego ziarna mielono wówczas na mąkę lub wyrabiano z nich kaszę. Odpadki z kolei były znakomitą karmą dla zwierząt hodowlanych. Zapomniane na wiele lat proso, dziś triumfalnie powraca na polskie stoły. Co jest tego przyczyną? Przede wszystkim to, że prastare zboże:

• jest lekkostrawne;
• nie zawiera glutenu, więc nie wywołuje alergii pokarmowych;
• może być spożywane przez osoby cierpiące na celiakię.

Ponadto, w ziarnach prosa kryją się także liczne minerały i witaminy, których nie może zabraknąć w organizmie.

Tym, co świadczy na korzyść prosa jest wysokie stężenie witamin z grupy B. To związki chemiczne, wykazujące wieloaspektowy wpływ na organizm. Ich główną rolą jest wspomaganie układu nerwowego. Niedobory witamin z grupy B mogą objawiać się zaburzeniem przewodnictwa nerwowego. Produkty z prosa poprawiają pamięć i koncentrację. Sprawdzają się także w czasie regeneracji organizmu po wysiłku fizycznym lub psychicznym. Witaminy z grupy B pomagają także walczyć ze spadkami nastroju, przez co są zalecane osobom ze skłonnościami do depresji. Wykazują ponadto niebagatelny wpływ na układ krwionośny. Wraz z żelazem oraz kwasem foliowym pozwalają zachować odpowiednią ilość erytrocytów we krwi, przeciwdziałając lub pomagając walczyć z anemią.

Zawiera bogate dla organizmu wartości odżywcze

W prosie nie brakuje minerałów. Niewielkie ziarna kryją przede wszystkim żelazo i wapń. Ten drugi pierwiastek jest niezbędny do tego, aby zachować mocne i zdrowe kości. Z tego względu po produkty z prosa powinny sięgnąć przede wszystkim kobiety w okresie menopauzy, u których wzrasta ryzyko wystąpienia osteoporozy. Proso, najlepiej w postaci kasz, warto także włączyć do diety dzieci, co pozwoli zadbać o kondycję ich kości w okresie wzrostu. Prastare zboże jest ponadto cennym źródłem cynku i magnezu. Pierwszy pierwiastek bierze udział w procesach odpornościowych organizmu. Wpływa także na dobrą kondycję skóry, włosów i paznokci. Z kolei magnez, wraz z witaminami z grupy B, wspomaga układ nerwowy. Wykazuje też doskonały wpływ na mięśnie, zapobiegając uczuciu zmęczenia po wysiłku i przeciwdziałając pojawianiu się bolesnych skurczów. Proso zawiera dość dużą ilość białka. Z tego względu jest zalecane wegetarianom. Po tworzone z niego produkty powinni też sięgać sportowcy, którzy chcą stopniowo budować masę mięśniową. W prosie są bowiem zawarte nie tylko aminokwasy endogenne, ale i egzogenne, czyli takie, których organizm nie potrafi samodzielnie wyprodukować. Należy więc dostarczyć je z pożywieniem. Oprócz białka, proso jest cenione za zawartość wielonienasyconych kwasów tłuszczowych omega-3. To związki chemiczne, które biorą udział w wielu procesach przebiegających w organizmie. Do ich najważniejszych ról należy wspomaganie systemu odpornościowego oraz nerwowego. Naukowcy dowiedli, że osoby spożywające regularnie posiłki bogate w kwasy omega-3 rzadziej zapadają na choroby serca oraz schorzenia układu nerwowego - chorobę Parkinsona czy Alzheimera.

Korzystnie wpływa na serce

Proso to zboże przyjazne dla serca. Dlaczego? Głównym powodem jest wysokie stężenie magnezu i potasu. Pierwszy pierwiastek powoduje obniżenie ciśnienia krwi, przez co zmniejsza ryzyko wystąpienia miażdżycy. Drugi z kolei pozwala utrzymać ciśnienie na właściwym poziomie. Rozszerzając naczynia krwionośne, zapewnia lepszy przepływ krwi i odpowiednie dotlenienie mięśnia sercowego. Na tym jednak nie koniec. Proso, tak jak inne zboża, jest bogate w błonnik pokarmowy. Ten złożony związek chemiczny jest znany przede wszystkim z tego, że pozwala utrzymać właściwą florę bakteryjną jelit i warunkuje regularne wypróżnianie. Ogranicza też wchłanianie tłuszczów w jelicie cienkim. W ten sposób przeciwdziała odkładaniu się blaszki miażdżycowej. Warunkuje też utrzymanie właściwego poziomu cholesterolu. Obniża stężenie frakcji LDL.

Pomaga zapobiegać cukrzycy

Błonnik zawarty w rosie pomaga także przeciwdziałać wystąpieniu cukrzycy typu II. Skutecznie hamuje przedostawanie się węglowodanów z jelita do krwiobiegu. Zapobiega w ten sposób nagłym wyrzutom insuliny przez trzustkę, prowadzącym do powstawania pierwszych oznak cukrzycy. Wysokie stężenie magnezu zawarte w prosie, zwiększa wrażliwość na insulinę, zapobiegając jej niekontrolowanemu wydzielaniu do krwiobiegu. Badania prowadzone w ostatnich latach pozwalają wysnuć teorię, że proso ma też właściwości antyrakowe. Powinny po nie sięgać szczególnie kobiety, ponieważ obecny stan wiedzy dowodzi, że zawarte w nim substancje chemiczne są szczególnie skuteczne w zapobieganiu nowotworom piersi.

Cena prosa

Ceny jednego kilograma prosa wahają się od 4 do 6 zł. Ceny prosa czerwonego i żółtego w bieżącym roku wynoszą około 6 zł za 1 kilogram. W przypadku kupna większej ilości (mowa o tonach) ceny spadają nawet o kilkadziesiąt groszy na kilogram.

Proso w kuchni

Proso pojawia się w kuchni najczęściej w postaci kaszy o delikatnym smaku. To doskonały dodatek do sosów - zarówno mięsnych, jak i wegańskich. Z kaszy jaglanej można tez przygotować gołąbki lub sporządzić z niej farsz do grillowanych lub pieczonych warzyw - pomidorów lub papryki. Doskonale smakuje również w zupach mlecznych. W ostatnich latach coraz większą popularność zdobywa mąka jaglana, będąca bezglutenową alternatywą dla mąki pszennej. Można sporządzać z niej naleśniki, pierogi czy placki. Nadaje się ponadto do przygotowania żurku.