Wazopresyna - hormon antydiuretyczny ADH: rola, funkcje w organizmie, norma, niedobór, nadmiar

Wazopresyna - hormonWazopresyna (adiuretyna, ADH, AVP) to jeden z hormonów syntetyzowanych przez podwzgórze. Jest to hormon o aktywności regulacyjnej. Wazopresyna wpływa przede wszystkim na gospodarkę wodną organizmu. Zarówno nadmiar, jak i niedobór tego hormonu odbijają się niekorzystnie na zdrowiu.

Rola wazopresyny w organizmie

Wazopresyna to hormon syntetyzowany  w podwzgórzu i wydzielany przez tylny płat przysadki mózgowej. Wazopresyna uwalniana jest z zakończeń nerwowych pod wpływem różnorodnych czynników.

Najważniejsze czynniki pobudzające wydzielanie hormonu antydiuretycznego to:

  • spadek objętości krwi,
  • obniżenie ciśnienia tętniczego krwi,
  • wzrost ciśnienia osmotycznego krwi oraz płynu mózgowo - rdzeniowego,
  • stres,
  • palenie papierosów (nikotyna),
  • ból.

Podstawową rolą wazopresyny w organizmie jest jej działanie antydiuretyczne, czyli ograniczające wydalanie wody z organizmu. Wazopresyna oddziałuje na nerki, nasilając resorpcję zwrotną wody i zmniejszając objętość moczu. Dzięki temu ograniczone zostaje wydalanie większych objętości moczu, co ma zachować optymalną objętość krwi krążącej oraz ciśnienie osmotyczne osocza. Poza zwiększaniem objętości krwi, wazopresyna może wpływać na ciśnienie krwi na drodze pobudzania skurczu ścian naczyń krwionośnych. Wszystkie te mechanizmy zapobiegają nadmiernemu obniżenia ciśnienia krwi.

Inne funkcje wazopresyny w organizmie to:

  • pobudzanie syntezy hormonu wzrostu GH,
  • normalizowanie syntezy TSH, czyli hormonu tyreotropowego,
  • uczestnictwo w regulowaniu termogenezy,
  • normalizowanie agregacji płytek krwi i krzepliwości.

Wazopresyna - wzór

Wazopresyna - norma we krwi

Prawidłowy poziom wazopresyny we krwi wynosi około 1,85-7,4 pmol/l (2-8 pg/ml). Poziom wazopresyny oznaczać można w próbce krwi żylnej pobranej na czczo. Jednocześnie konieczne jest oznaczenie osmolarności osocza, gdyż bez tej wartości trudno jest dokonać właściwej interpretacji wyników. Wskazaniem do wykonania badania poziomu wazopresyny we krwi jest wydzielanie nieprawidłowych objętości moczu oraz w celu określenia przyczyn hiponatremii, czyli zbyt niskiego poziomu sodu we krwi. Także wystąpienie objawów neurologicznych o nieznanej etiologii może być wskazaniem do oznaczenia poziomu wazopresyny.

Niski poziom wazopresyny - o czym świadczy niedobór wazopresyny?

Za niski poziom wazopresyny we krwi określany jest jako moczówka prosta. Zaburzenie to prowadzi do wydalania bardzo dużej objętości rozcieńczonego moczu. Mianem moczówki prostej określany jest stan zaburzonej syntezy wazopresyny przez podwzgórze. Jeśli natomiast nerki nie odpowiadają we właściwy sposób na działanie wazopresyny - mówimy o tzw. moczówce nerkowej.

Przyczyny moczówki mogą być następujące:

  • wrodzone defekty receptorów nerkowych,
  • choroby nerek (szpiczak mnogi, torbielowatość, skrobiawica, odrzucenie przeszczepu nerki, odmiedniczkowe zapalenie nerek),
  • zbyt wysoki poziom wapnia lub zbyt niski poziom potasu we krwi,
  • choroby podwzgórza lub przysadki,
  • fizjologicznie w przebiegu ciąży może dojść do rozwoju tzw. moczówki ciążowej, gdy obecny w łożysku enzym inaktywuje wazopresynę.

Objawy zbyt niskiego poziomu wazopresyny we krwi to przede wszystkim nasilone pragnienie i przyjmowanie dużych objętości płynów. Kolejnym charakterystycznym symptomem jest oddawanie bardzo dużych objętości moczu, także w nocy. Inne objawy to zaparcia, zmęczenie, nadmierna potliwość oraz wzrost temperatury ciała.

Nadmiar - wysoki poziom wazopresyny

Nadmiar wazopresyny w organizmie to tzw. zespół SIADH (Schwartza-Barttera), czyli zespół nieadekwatnego wydzielania wazopresyny. Przyczyną wysokiego poziomu wazopresyny we krwi jest najczęściej choroba nowotworowa - rak płuca, rak przewodu pokarmowego, rakowiak. Inne przyczyny to stany zapalne lub guzy mózgu, zapalenie opon mózgowo - rdzeniowych, urazy mózgu, stwardnienie rozsiane czy AIDS.

Niekiedy przyczyną nadmiernego poziomu wazopresyny we krwi są niektóre leki: niesteroidowe leki przeciwzapalne, leki przeciwdepresyjne, przeciwpadaczkowe, przeciwnowotworowe. Najbardziej charakterystyczne objawy nadmiaru wazopresyny we krwi wynikają z nadmiernego spadku poziomu sodu we krwi. Mowa zwłaszcza o nudnościach, bólach i zawrotach głowy, chronicznym zmęczeniu, drgawkach, a nawet śpiączce. Pojawiają się wymioty, zaburzenia nastroju, obniżenie napięcia mięśniowego czy drażliwość.

Wazopresyna jako lek

U osób dotkniętych niedostatecznym wydzielaniem wazopresyny stosowane są leki zawierające analogi hormonu. Wykorzystywane są syntetyczne substancje o działaniu analogicznym do wazopresyny - desmopresyna lub terlipresyna, felipresyna czy ornipresyna. Przeciwwskazaniem do stosowania takich leków niewydolność krążenia czy niewydolność nerek. Możliwe działania niepożądane to bóle i zawroty głowy, nadciśnienie, senność czy kołatanie serca.

Komentarze