Brukiew - właściwości, wartości odżywcze, uprawa

Brukiew często jest nazywana karpielem lub kwaczkiem. Jeszcze do niedawna była uważana przede wszystkim za warzywo pastewne. W ubiegłym wieku zyskała niechlubną sławę, stanowiąc podstawę żywienia w czasach głodu - również podczas wojen. Dziś powraca do łask, inspirując kulinarnie i wykazując szereg ciekawych właściwości zdrowotnych. Brukiew to warzywo, z którego można przygotować szereg ciekawych potraw.

Krótka, lecz ciekawa historia brukwi

Brukiew nie ma za sobą kilkuset letniej historii. Narodziła się bowiem w Europie dopiero pod koniec XVII wieku. Jako pierwsi zaczęli ją uprawiać mieszkańcy Skandynawii. W północnej części Starego Kontynentu stanowiła bowiem warzywo spożywane przez ludzi oraz wykorzystywane w charakterze paszy dla zwierząt. Dwieście lat później brukiew trafiła do Kanady oraz do Stanów Zjednoczonych, gdzie do dziś cieszy się dużą popularnością.

W tym samym czasie i w Polsce odkryto jej właściwości lecznicze. W medycynie ludowej stanowiła środek stosowany przy chorobach tarczycy oraz schorzeniach górnych dróg oddechowych. Doceniono także jej walory moczopędne oraz właściwości ułatwiające trawienie, odtruwające i wspomagające pracę układu pokarmowego. Sok z brukwi zalecano osobom w stanach zmęczenia, osłabienia oraz rekonwalescencji organizmu. Wierzono, że roślina wspomaga kondycję włosów oraz poprawia stan skóry. Dodawano ją więc do zup i dań mięsnych, a także sporządzano z niej potrawy. Największą popularność w kraju brukiew zdobyła jednak w okresie I oraz II wojny światowej, kiedy stanowiła pożywienie dla ludzi, zastępując ziemniaki oraz rzepę.

Uprawa brukwi

Brukiew to roślina dwuletnia należąca do rodziny kapustowatych. W pierwszym roku pojawia się korzeń i liście, w drugim - kwiaty oraz nasiona. Powstała w wyniku skrzyżowania kapusty z rzepą. Jej ojczyzną jest Skandynawia oraz Rosja. Jest gatunkiem wyłącznie uprawnym. Nie występuje w stanie dzikim. Najwięcej plonów pochodzi dziś z Kanady, Francji, Irlandii, Anglii oraz ze Stanów Zjednoczonych. W Polsce jest rzadko uprawiana, chociaż jest warzywem wyjątkowo wytrzymałym. Nie wykazuje wymagań odnośnie gleby. Dobrze znosi przymrozki. Jej nasiona kiełkują już w temperaturze 2-3 stopni Celsjusza. Nie trzeba jej nawozić, co powoduje, że większość plonów pochodzi z upraw ekologicznych.

Warto jednak pamiętać o właściwym nawodnieniu gleby, ponieważ roślina jest dość wrażliwa na suszę. Częścią jadalną brukwi jest zgrubiały korzeń, przypominający kształtem korzeń buraka. Różni się od niego jednak smakiem oraz kolorem. Miąższ przybiera zwykle jasnożółty odcień, zaś skóra posiada lekko fioletowe zabarwienie. Ostry smak brukwi przypomina nieco rzodkiewkę lub kalarepę.

Brukiew - wartości odżywcze i właściwości lecznicze

Brukiew jest cennym źródłem substancji odżywczych, przez co często wchodzi w skład diet wegańskich oraz wegetariańskich. Chętnie sięgają po nią także osoby, które chcą zrzucić zbędne kilogramy, ponieważ korzeń rośliny z jednej strony jest sycący, z drugiej zaś niskokaloryczny. W 100 gramach produktu znajduje się zaledwie 36 kalorii. To także doskonałe warzywo dla osób, które sięgają po żywność ekologiczną. Brukiew zawiera dużą ilość witaminy A oraz witamin z grupy B. Nie brakuje w niej także kwasu askorbinowego oraz witamin D, E i K. Obecność kwasu foliowego sprawia z kolei, że warzywo jest zalecane kobietom w ciąży. Wśród minerałów honorowe miejsce przypada dla magnezu, żelaza, cynku, miedzi, wapnia, fosforu oraz siarki. W brukwi można ponadto znaleźć szereg substancji organicznych wspomagających kondycję organizmu – rutynę, białka, węglowodany oraz błonnik. To także źródło wielonienasyconych kwasów tłuszczowych wspomagających odporność i pozytywnie wpływających na układ nerwowy.

Glukozynolany pomocne w walce z nowotworem

Zarówno korzeń, jak i nać brukwi słynie przede wszystkim z właściwości antynowotworowych. Wszystko za sprawą unikalnego zestawu przeciwutleniaczy z grupy glukozynolanów. To związki chemiczne posiadające w składzie siarkę, które znakomicie powstrzymują namnażanie się komórek rakowych. Glukozynolany uczestniczą ponadto w syntezie enzymów odtruwających organizm, przez co usprawniają wydalanie substancji rakotwórczych. Naukowcy dowiedli, że roślina działa wspomagająco w profilaktyce i leczeniu nowotworów piersi, płuc, żołądka oraz prostaty. Brukiew zawiera także karotenoidy i kwas askorbinowy. To związki chemiczne należące do grupy antyoksydantów, które znakomicie zwalczają wolne rodniki, przeciwdziałając w ten sposób mutacjom zdrowych komórek, prowadzącym do powstawania ognisk nowotworowych. Sprzyjają też regeneracji tkanek.

W trosce o zdrowy układ trawienny i piękną sylwetkę

Brukiew to warzywo, które świetnie sprawdza się jako składnik diet redukcyjnych. Powinny po nią sięgać osoby cierpiące na nadwagę oraz otyłość. Powodem jest duża zawartość błonnika pokarmowego, który pęcznieje w przewodzie pokarmowym, dając uczucie sytości i ograniczając chęć podjadania między posiłkami. Błonnik dba także o dobrą kondycję układu trawiennego. Sprzyja namnażaniu się pożytecznej flory bakteryjnej i redukuje ryzyko wystąpienia chorób żołądka. Jest zalecana przy zaparciach. Doskonale sprawdza się ponadto w profilaktyce nowotworów jelita grubego. Brukiew pobudza ponadto wydzielanie żółci, przez co odciąża wątrobę.

Bogactwo witaminy C - na odporność i młody wygląd

Korzeń brukwi to także bogactwo witaminy C. Jedna porcja warzywa pokrywa połowę zapotrzebowania dorosłego człowieka na kwas askorbinowy. Ten popularny związek chemiczny doskonale stymuluje do pracy układ immunologiczny. Warunkuje prawidłową produkcję białych krwinek, przez co pomaga w przypadku rozmaitych infekcji. Witamina C jest niezbędna przy syntezie kolagenu, warunkującego odpowiednią kondycję chrzęści oraz więzadeł, a także sprzyjającego jędrnej skórze i przeciwdziałającego powstawaniu zmarszczek. Sok z brukwi wspomaga również gojenie się ran.

Brukiew w profilaktyce chorób układu sercowo-naczyniowego

Brukiew jest ponadto rośliną przyjazną dla układu krwionośnego. Zawarta w niej rutyna doskonale uszczelnia naczynia, zapobiegając udarom mózgu. Przyczynia się także do likwidacji pajączków na skórze. Zawarte w warzywie związki organiczne rozszerzają naczynia krwionośne, usprawniając przepływ krwi. Na uwagę zasługuje zawarty w brukwi potas. To pierwiastek, który świetnie normalizuje ciśnienie krwi. Potas przyczynia się też do redukcji złego cholesterolu, zapobiegając pośrednio miażdżycy i zawałom serca. Z kolei dzięki obecności witaminy K, brukiew świetnie reguluje krzepliwość krwi.

Warzywo docenione w kosmetologii

Sok z brukwi jest również znakomitym środkiem kosmetycznym. Zawartość siarki sprawia, że doskonale tonizuje skórę i wykazuje właściwości przeciwzapalne. Można stosować go w charakterze trądziku do przemywania cery - również tej wykazującej skłonności do przetłuszczania się i trądziku. Brukiew pomaga także zadbać o piękne włosy i paznokcie. Znajdujące się w niej związki siarki wchodzą bowiem w skład kolagenu, warunkującego ich dobrą kondycję.

Brukiew w kuchni, czyli jakie potrawy można z niej przyrządzić?

Brukiew, oprócz walorów zdrowotnych, niesie ze sobą szereg inspiracji kulinarnych. Niestety w Polsce nadal jest traktowana po macoszemu. Tymczasem warzywo to stanowi znakomitą alternatywę dla ziemniaków. Jest doskonałą bazą dla placków. Można z niego przyrządzać także frytki, czy dodawać je do sałatek. Z brukwi przygotowuje się ponadto aromatyczne i rozgrzewające zupy.

Zupa z brukwi

Co ważne, korzeń rośliny równie dobrze smakuje na surowo, przez co może stanowić oryginalną przekąskę między posiłkami. Z wywaru z pokrojonej w kostkę brukwi zalanej miodem można z kolei sporządzić pyszny syrop, posiadający właściwości przeciwkaszlowe - szczególnie pomocne w czasie przeziębień i grypy.

Kto powinien ograniczyć ilość brukwi w diecie?

Bez względu na to, że brukiew jest ekologicznym i zdrowym warzywem, z umiarem powinny po nią sięgać osoby z zaburzeniami czynności tarczycy. Zawarte w niej cyjanki przekształcają się bowiem w substancje, które hamują transport jodu w narządzie. Roślina nie jest także zalecana w stanach zapalnych przewodu pokarmowego, objawiających się biegunkami. Nie można jej spożywać także przy ostrych schorzeniach żołądka oraz jelit.