LH (hormon luteinizujący) - rola w organizmie, norma, badanie, nadmiar, niedobór

hormon luteinizujący LH, lutropinaLH, czyli hormon luteinizujący (lutropina) to hormon tropowy syntetyzowany przez przysadkę. Termin "tropowy" oznacza, że dany związek pobudza aktywność podległych przysadce mózgowej organów. Hormon luteinizujący oddziałuje na gonady, czyli jajniki i jądra, regulując w ten sposób funkcje rozrodcze. Równolegle do LH działa także inny hormon przysadki - FSH, czyli hormon folikulotropowy.

Zbyt niski poziom hormonu luteinizującego w organizmie prowadzi do niewydolności jajników lub jąder, wpływając negatywnie na płodność.

Rola hormonu luteinizującego w organizmie

Luteina to hormon regulujący funkcjonowanie jajników u kobiet oraz jąder u mężczyzn. Wydzielanie LH przez przysadkę regulowane jest stężeniami innych hormonów: syntetyzowanej przez podwzgórze luliberyny, a także wydzielanych przez jajniki estrogenów. Poziom hormonu luteinizującego ściśle zależy od fazy cyklu, osiągając maksimum podczas owulacji. Poziom LH zmienia się także wraz z wiekiem.

Rola hormonu luteinizującego u kobiet polega na uwolnieniu pęcherzyka jajnikowego, co umożliwia owulację. Ponadto hormon luteinizujący wspomaga uwalnianie progesteronu i estrogenów. W pierwszej fazie cyklu - fazie folikularnej dochodzi do wzrostu poziomu estrogenów, co hamuje wydzielanie LH przez przysadkę. Około 36 - 48 godzin przed owulacją ma natomiast miejsce wzrost poziomu LH prowadzący do owulacji. W fazie lutealnej poziom LH ponownie spada. Na 3 - 4 dni przed miesiączką dochodzi do zaniku ciałka żółtego i spadku poziomu estrogenów z jednoczesnym wzrostem stężenia LH. Wysoki poziom hormonu luteinizującego jest wtedy sygnałem do wzrostu pęcherzyków pierwotnych i rozpoczęcia kolejnego cyklu.

Z kolei rola hormonu luteinizującego u mężczyzn sprowadza się do kontrolowania czynności płciowych. W okresie dojrzewania hormon LH odpowiada za pobudzenie wydzielania przez komórki jąder męskich hormonów płciowych, czyli androgenów.

Norma hormonu luteinizującego LH

Oznaczanie poziomu LH wykonywane jest głównie w diagnostyce niepłodności zarówno u kobiet, jak i u mężczyzn. Zalecane jest jednoczesne oznaczenie poziomu także innych hormonów: FSH, testosteronu, estradiolu czy progesteronu. Poza diagnostyką niepłodności, wskazaniem do badania poziomu LH są schorzenia przysadki, schorzenia jąder czy jajników, a także zaburzenia miesiączkowania u kobiet - tu badanie hormonu LH wykonywane jest w celu określenia terminu owulacji oraz potwierdzenia menopauzy. Oznaczanie poziomu LH wykonywane jest także u dzieci, u których nie zauważono cech dojrzewania płciowego lub dojrzewanie płciowe przebiega zbyt wcześnie.

Badanie poziomu hormonu luteinizującego wykonywane jest z próbki krwi lub z dobowej zbiórki moczu. U kobiet próbka do badania powinna być pobrana kilkukrotnie w różnych okresach cyklu miesiączkowego. Normy u kobiet przed menopauzą to:

  • faza folikularna - 1,4-9,6 IU/l,
  • okres owulacyjny - 2,3-21 IU/l.

    U kobiet po menopauzie hormon ten osiąga we krwi stężenie 42-188 IU/l, zaś u mężczyzn: 1,5-9,2 IU/l.

    Uwaga: Na wyniki badania hormonu luteinizującego LH wpływ ma metoda jego oznaczania, dlatego też wyniki należy porównać z wartościami referencyjnymi, znajdującymi się na karcie obok wyniku badania.

    Niedobór hormonu luteinizującego LH

    Niski poziom hormonu luteinizującego LH najczęściej towarzyszy uszkodzeniu podwzgórza bądź przysadki i prowadzi do wtórnej niedoczynności jąder lub jajników. U kobiet manifestacją takiego zaburzenia jest nieregularny cykl miesięczny i kłopoty z płodnością. Z kolei u mężczyzn może dojść do zaburzeń wzwodu, spadku siły mięśniowej, spadku libido, bezpłodności i pojawienia się wysokiego głosu. W stanach niedoboru hormonu luteinizującego stosowany jest rekombinowany ludzki hormon. Najczęściej wskazaniem do takiego leczenia jest wywołanie u kobiety rozwoju pęcherzyka Graafa i owulacji.

    Nadmiar hormonu luteinizującego LH

    Wysoki poziom hormonu LH występuje fizjologicznie u kobiet po menopauzie. Ponadto nadmiar hormonu luteinizującego towarzyszy pierwotnej niewydolności jajników lub jąder. Przyczyną pierwotnej niedoczynności jajników może być:

    • niewykształcenie się jajników,
    • wrodzone zaburzenia chromosomalne (np. zespół Turnera),
    • chemioterapia i radioterapia,
    • guzy jajników,
    • zespół policystycznych jajników,
    • choroby nadnerczy lub tarczycy.

    Z kolei niewydolność pierwotna jąder najczęściej rozwija się na podłożu wrodzonych wad rozwojowych gonad, chorób autoimmunologicznych czy infekcji wirusowych (świnka).

    Komentarze